Skýringar

Launavísitala er mánaðarleg verðvísitala sem er reiknuð og birt á grundvelli laga nr. 89/1989. Vísitala fyrir vinnumarkaðinn í heild sinni hefur verið birt frá janúar 1989. Í frumvarpi með lögunum er kveðið á um að mældar skuli breytingar allra launaþátta en tekið er fram að ekki sé ætlast til að breytingar á vinnutíma og samsetningu hans hafi áhrif á launavísitöluna, nema ef um sé að ræða samningsbundnar breytingar sem jafna má til launabreytinga. Við framkvæmd mælinga hefur því verið stuðst við það sjónarmið löggjafans að um sé að ræða verðvísitölu launa, án launakostnaðar, þar sem vinnutíma og samsetningu hópsins sem liggur að baki útreikningum er haldið föstum á milli mælinga til að endurspegla launaþróun í landinu.

Vísitalan byggir á tímakaupi reglulegra launa í hverjum mánuði og er reiknuð og birt um 20 dögum eftir að viðmiðunarmánuði lýkur. Regluleg laun eru greidd mánaðarlaun fyrir umsaminn vinnutíma hvort sem um er að ræða dagvinnu eða vaktavinnu. Í þessum launum eru hvers konar álags- og bónusgreiðslur, svo sem föst yfirvinna, sem gerðar eru upp á hverju útborgunartímabili.

Launavísitala er byggð á launarannsókn Hagstofunnar sem er úrtaksrannsókn. Í úrtaki launarannsóknar frá 2019 eru eftirfarandi atvinnugreinabálkar: Framleiðsla (C), rafmagns-, gas- og hitaveitur (D), vatnsveita, fráveita, meðhöndlun úrgangs og afmengun (E), byggingarstarfsemi og mannvirkjagerð (F), heild- og smásöluverslun, viðgerðir á vélknúnum ökutækjum (G), flutningur og geymsla (H), rekstur gisithúsa og veitingarekstur (I), upplýsingar og fjarskipti (J, eingöngu stór fyrirtæki í deildum 58-61), fjármála- og vátryggingastarfsemi (K), starfsemi arkitekta og verkfræðinga (M, eingöngu deild 71), almannatryggingar (O), fræðslustarfsemi (P) og heilbrigðis- og félagsþjónusta (Q) og menningar-, íþrótta- og tómstundastarfsemi (R). Atvinnugreinar O, P, Q og R byggja eingöngu á opinberum starfsmönnum, starfsmönnum ríkisins sem fá greidd laun frá fjársýslu ríkisins og starfsmönnum sem fá greidd laun frá sveitarfélögum í úrtaki.

Grunnur desember 1988=100.

Allir útreikningar eru miðaðir við breytingar með fullum aukastöfum. Vegna fækkunar aukastafa kann að skapast ósamræmi milli birtra talna.

Ár

2020

Launavísitala byggir á breytingum reglulegs tímakaups. Stytting vinnutíma án breytingar á launum getur haft áhrif á tímakaupið. Sjá:
https://www.hagstofa.is/utgafur/frettasafn/laun-og-tekjur/manadarleg-launavisitala-i-april-2020-og-tengdar-visitolur/

2021

Launavísitala byggir á breytingum reglulegs tímakaups. Stytting vinnutíma án breytingar á launum getur haft áhrif á tímakaupið. Sjá:
https://www.hagstofa.is/utgafur/frettasafn/laun-og-tekjur/manadarleg-launavisitala-i-januar-2021-og-tengdar-visitolur/
https://www.hagstofa.is/utgafur/frettasafn/laun-og-tekjur/manadarleg-launavisitala-i-mai-2021-og-tengdar-visitolur/